Przez Dolinę Radości znajdującą się w centrum Oliwskich Lasów przepływa Oliwski Potok. W ciągu wieków był on intensywnie użytkowana, na całej jego długości stały XXIV młyny wodne. Do naszych czasów zachował się jedynie jeden młyn nr IX przy głównej ulicy prowadzącej do zoo. Przy potoku wybudowano też kuźnie wodną, która jest jedynym, czynnym tego typu obiektem w Polsce. Pierwsze zachowane dokumenty na temat jej działania pochodzą z XVI wieku. Jest to akt sprzedaży kuźni opatowi oliwskiego Zakonu Cystersów z 1597 roku. Kuźnia była intensywnie użytkowana o czym świadczą dokumenty zakupów żelaza. Jeszcze w 1830 roku, kuźnia była w stanie wyprodukować 1340 funtów okrętowych (1 funt to 139 kg).
Zabytkowa Kuźnia Wodna w Gdańsku Oliwie (Autor: Joanna Kalecińska, CC BY-SA 3.0)
Funkcjonujący zabytek techniki
Po wojnie w 1948 roku, kuźnia przestała działać i od tego momentu niszczała zapomniana. Dopiero po interwencji, kuźnia przeszła pod opiekę Muzeum Techniki w Warszawie w 1957 roku. Zabezpieczono budynek i przygotowano koncepcję rekonstrukcji urządzeń i mechanizmów znajdujących się w kuźni. Nie było to łatwe zadanie, gdyż wymagało odtworzenia historycznych rozwiązań technicznych. Do wyobraźni przemawia fakt, że do odtworzenia wałów trzeba było sprowadzić bale dębowe o średnicy ponad jednego metra. Po wykonaniu prac budynek muzeum otwarto dla zwiedzających w 1978 roku.
Wnętrze kuźni wodnej - młotownia (Autor: Midart Spoza, CC BY-SA 3.0)
Drewniana kuźnia zbudowana jest z dwóch części, które dzieli przepływający potok. W każdej z nich umieszczono piec i młot, napędzany kołem wodnym. Koła o średnicy 4 metrów są osadzone na wałach dębowych o długości ośmiu metrów. Użycie dźwigni sprawia, że mechanizm może unieść młot ważący około ćwierć tony, który następnie z 40 centymetrów spada na kowadło. Kuźnia posiada również nożyce mimośrodowe, napędzane kołem wodnym o średnicy 3,1 metra, które potrafią ciąć rozgrzane żelazo grubości 40 milimetrów.
Przyszłość w muzeum
Muzeum w Kuźni dba nie tylko o zachowanie technicznego świadectwa minionych czasów, ale stara się również patrzeć w przyszłość. Zabytkowe wnętrza są świadkami interesujących imprez, wystaw i pokazów, które nie zawsze związane są z muzealnym charakterem placówki. Kameralne imprezy z cyklu Jazz w Kuźni przyciągają nietypowych wykonawców i najbardziej prestiżową publiczność. Dzięki nowatorskim pomysłom muzeum zdobywa środki na istnienie i może dbać o zachowanie niesamowitych urządzeń. Oczywiście urządzane są również pokazy kowalstwa, a towarzystwa historyczne przybliżają ducha rycerstwa, gdy dawni wojowie chwytają oręż na pokazowych walkach.